Κυριακή 6 Δεκεμβρίου 2009

ΜΕΛΙΣΣΕΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ

Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν έλεγε κάποτε ότι «αν οι μέλισσες εκλείψουν, το ανθρώπινο είδος δεν θα αργήσει να τις ακολουθήσει». Ερευνητές και άνθρωποι του μελισσοκομικού κλάδου μιλούν για τη σημασία της μέλισσας και εφιστούν την προσοχή της ελληνικής πολιτείας για την προστασία του μικρού στο δέμας αλλά σπουδαίου για το οικοσύστημα, εντόμου.
Πρόσφατα δημοσιεύματα του BBC και του Reuters έθεταν επιτακτικά το ερώτημα για το τι προκαλεί το θάνατο των μελισσών σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο και ποιες ενδεχομένως να είναι οι συνέπειες τόσο σε οικονομικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο οικοσυστήματος.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, το κόστος που θα κληθούμε να πληρώσουμε για την κρίση της μελισσοκομίας και της αυξανόμενης θνησιμότητας των μελισσών δεν θα φανεί μόνο στην αύξηση της τιμής του μελιού του καφέ ή του χυμού από πορτοκάλι -και αυτό διότι οι μέλισσες επικονιάζουν την πλειονότητα των δέντρων του καφέ και τις πορτοκαλιές-, αλλά θα έχει αρνητικές συνέπειες στην ισορροπία της ευρύτερης διατροφικής αλυσίδας.
Το μέλι και τα άλλα προϊόντα της κυψέλης είναι πολύ μικρής σημασίας όταν συγκρίνονται με τις ωφέλειες που έχει ο άνθρωπος από τη μέλισσα με την επικονίαση που επιτελεί στις διάφορες καλλιέργειες και στην άγρια βλάστηση.
Πληθώρα ερευνών αποπειράται να αναδείξει τη σχέση της μέλισσας και τη συμβολή της στην παραγωγή τροφίμων με μετρήσιμα δεδομένα, έργο εξαιρετικά δύσκολο που απαιτεί απαραιτήτως συνεχή επιστημονική σύγκλιση και συνεργασία. «Ένα πολύ μεγάλο μέρος των φυτών του πλανήτη μας παράγουν καρπούς και πολλαπλασιάζονται με την συνεισφορά της μέλισσας μέσω της επικονίασης. Βέβαια, δεν είναι εύκολο να μετρήσει κανείς πόσο ακριβώς είναι η εξάρτηση από τη συμβολή της μέλισσας στα τρόφιμα που έρχονται στο τραπέζι μας.
Ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αναφέρει κατά προσέγγιση ότι τα τρία τέταρτα της παραγωγής τροφίμων εξαρτώνται από τις μέλισσες την ίδια στιγμή που 4 στα 5 λαχανικά που καλλιεργούνται σε ευρωπαϊκό έδαφος εξαρτώνται από την επικονίαση των μελισσών.
Όσο για την οικονομική αποτίμηση της παραγωγής του κυριότερου επικονιαστή καλλιεργούμενων φυτών: «μελέτη που διεξήχθη το 2005 από δύο ιδρύματα της Γαλλίας και Γερμανίας αναφέρει ότι η επικονίαση από τα έντομα συνεισφέρει κατά 153 δισ. ευρώ ετησίως και αντιστοιχεί στο 9,5% της παγκόσμιας γεωργικής παραγωγής».
Σύνδρομο κατάρρευσης, το περιβάλλον προειδοποιεί
Η διαταραχή ή αλλιώς το σύνδρομο κατάρρευσης των μελισσιών (Colony Collapse Disorder) είναι η ονομασία που έδωσαν ερευνητές στις ΗΠΑ στο φαινόμενο μαζικών απωλειών μελισσιών. Οι απώλειες έφτασαν κατά περίπτωση μέχρι και στο 90% με το μέσο όρο απωλειών το 2007 να ανέρχεται στο 31,8%.
Πέρα από την απώλεια εισοδήματος αναφορικά με το μέλι και άλλα προϊόντα της κυψέλης, αισθητή ήταν και η οικονομική απώλεια από την ενοικίαση των μελισσιών σε καλλιέργειες για επικονίαση. Από τότε, η διεθνής επιστημονική κοινότητα ερευνά τα συμπτώματα αλλά και τις αιτίες που οδηγούν στις πέρα από το συνηθισμένο απώλειες των μελισσιών. Το CCD χωρίς ακόμα να είναι ένα πλήρως κατανοητό φαινόμενο (χρησιμοποιείται περισσότερο για να περιγράψει τις ταχύτατες απώλειες του ενήλικου πληθυσμού του μελισσιού), έχει δώσει το ερέθισμα και στην Ευρώπη να ασχοληθεί με την παρακολούθησή και την ερμηνεία του.
Στην Ευρώπη γενικότερα υπάρχει μια αρκετά μεγάλη μείωση του πληθυσμού των μελισσοσμηνών αλλά και των ίδιων των μελισσών οι οποίες δεν είναι ικανές να επιζήσουν. Τα ποσοστά αυτά κυμαίνονται από 30% έως και 40%. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με πληροφορίες που έχει συλλέξει o Eυρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) από τα κράτη-μέλη, δεν διευκρινίζεται εάν η αναφερόμενη θνησιμότητα μελισσιών είναι η ίδια με αυτή των ΗΠΑ.
Για παράδειγμα στην Ελλάδα αν και έχουμε απώλειες μελισσιών δεν έχουμε παρατηρήσει τα ίδια συμπτώματα με το Σύνδρομο Κατάρρευσης όπως περιγράφεται στις ΗΠΑ. Η κατάρρευση μελισσιών στη χώρα μας οφείλεται σε αρκετές ίδιες αιτίες αλλά ο συνδυασμός των αιτιών είναι τέτοιος που δεν έχει τα ίδια συμπτώματα.
Έκκληση στην πολιτεία
Δεν είναι εύκολο να αποφανθεί κανείς με μια απάντηση για το τι φταίει για τη μείωση του πληθυσμού των μελισσοσμηνών και των διαταραχών που παρατηρούνται στη συμπεριφορά τους. Οι απαντήσεις των επιστημόνων συγκλίνουν, αποδεικνύοντας ότι η γνώση για τις ασθένειες που εμφανίζουν οι μέλισσες υπάρχει. Αυτό που μάλλον είναι το ζητούμενο είναι η ερμηνεία της αλληλεπίδρασης των αιτιών που προκαλούν την κατάρρευση των μελισσιών.
Οι κλιματολογικές συνθήκες έχουν αλλάξει και το επιβαρυμένο περιβάλλον στο οποίο ζούμε επηρεάζει και την υγεία της μέλισσας. Την ίδια στιγμή, η αύξηση των εντομοκτόνων σκευασμάτων εξαιρετικά ισχυρών που πέφτουν στις περιοχές γύρω από τα μελίσσια αποτελούν μια από τις κυριότερες αιτίες για τις απώλειες των μελισσών, τις οποίες και δηλητηριάζουν.Απώλειες παρατηρούνται επίσης από μια νέα ασθένεια που οφείλεται στο παράσιτο (πρωτόζωο) Nosema ceranae το οποίο εντοπίστηκε στη χώρα μας το 2006.
Αν και στην Ελλάδα δεν έχουμε ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρακολούθησης της υγείας των μελισσοσμηνών (αξιολόγηση συρρίκνωσης πληθυσμού, κατάρρευσης μελισσιών και θνησιμότητας τους) όπως συστήνεται από την ευρωπαϊκή ντιρεκτίβα 96/23/EC, η συνεργασία των διάφορων ερευνητικών εργαστηρίων με τους μελισσοκόμους φαίνεται να είναι αγαστή, ανεπαρκής όμως εξαιτίας της απουσίας οργανωμένου σχεδίου από την πολιτεία. Από τις έρευνες του ΙΝΚΑ σχετικά με τη κατάχρηση φυτοφαρμάκων στην πρωτογενή παραγωγή και την πρόωρη συγκομιδή προκύπτει αυξημένη συγκέντρωση νιτρικών λιπασμάτων, τα οποία είναι ύποπτα για καρκινογενέσεις• παρουσιάζουν χρόνια τοξικότητα και προκαλούν ενδοκρινικές ανωμαλίες.
Συγκεκριμένα, ο σχετικές έρευνες κατέδειξαν συγκέντρωση νιτρικών λιπασμάτων πέντε φορές πάνω από το όριο σε πατάτες στην Αχαΐα, καθώς και συγκέντρωση άνω των επιτρεπτών ορίων σε ποσοστό 4-6% δειγμάτων ελαιόλαδου. Επιπλέον έρευνα του ΙΝΚΑ σε φρούτα και λαχανικά (μαρούλια, πατάτες, ντομάτες και μήλα) κατέδειξε συγκεντρώσεις σε οργανοφωσφορικά και διθειοκαρβαμιδικά φυτοφάρμακα, ενώ από έρευνα του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης προέκυψαν ιδιαίτερα αυξημένες συγκεντρώσεις φυτοφαρμάκων και στο αγελαδινό γάλα.
Το ΙΝΚΑ επισημαίνει ότι η 20ετής συστηματική κωλυσιεργία στη λήψη των αναγκαίων μέτρων έχει ήδη δημιουργήσει μια χημική βόμβα για την υγεία παραγωγών, καταναλωτών, το περιβάλλον, το οικοσύστημα και τον υδροφόρο ορίζοντα. Παράλληλα, επιδημιολογικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε παιδιά που ζουν σε παραγωγικές περιοχές έδειξαν ότι το πρόβλημα έχει ήδη βλάψει την υγεία όχι μόνο των σημερινών ενηλίκων, αλλά και των επόμενων γενεών.
Το Ινστιτούτο Καταναλωτών διαπιστώνει ότι δεν ενθαρρύνεται η βιολογική γεωργία και καταγγέλλει ότι από τα 2.500 περίπου φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται στη χώρα, μόνο για το 10% από αυτά υπάρχουν επαρκή στοιχεία για την τοξικότητά τους.
Ας μην κάτσουμε με σταυρωμένα τα χέρια και να μείνουμε απλοί αναγνώστες των άρθρων και θεατές. Ας κάνουμε τις θεωρίες πράξεις.

3 σχόλια:

  1. Δημήτρη
    καλά μέλια και καλές αναρτήσεις να έχεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Σ΄ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΦΙΛΕ ΚΩΣΤΑ! ΕΥΧΟΜΑΙ ΚΑΙ ΣΕ 'ΣΕΝΑ ΟΤΙ ΚΑΛΥΤΕΡΟ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Δημήτρη σου εύχομαι καλές αναρτήσεις.
    Όσο για τα φυτοφάρμακα και την οικολογική καταστροφή είναι θέμα χρόνου. Είμαστε σε πολύ άσχημη κατάσταση και δεν το έχουμε πάρει χαμπάρι. Αυτοκτονούμε μέρα με την ημέρα και σκοτώνουμε και τα παιδιά μας με τον τρόπο που μας μάθανε να ζούμε και να καταναλώνουμε τα αγαθά της φύσης. Είμαστε άξιοι της τύχης μας. Οι μέλισσες του πλανήτη μας έχουν σημάνει συναγερμό και εμείς ψάχνουμε γιατί ταχα δεν ξέρουμε τον λόγω που χάνονται.

    ΑπάντησηΔιαγραφή